Piła to miasto zieleni, pięknych skwerów, parków i bulwarów ciągnących się wzdłuż rzeki Gwdy.
Naturalne walory miasta zauważono już przed laty. W 1896 r. oddano do użytku nowy Dom Strzelecki (obecnie Pensjonat Park), przy którym zorganizowano strzelnicę. Rok później założono Park Strzelecki. Inicjatywa budowy siedziby pilskiego bractwa strzeleckiego i założenia parku leżała po stronie członków bractwa i została zrealizowana dzięki poparciu burmistrza Piły i członka bractwa Gustava Wolffa.
W 1895 władze miasta podjęły decyzję o stworzeniu parku miejskiego. Propozycji lokalizacji było kilka. Zdecydowano o usytuowaniu go na wschód od istniejącego Parku Strzeleckiego. Prace rozpoczęły się w 1899 r., rok później dokonano pierwszych nasadzeń i to rok 1900 uznaje się za początek istnienia parku. Park zmieniał się, rozwijał. Powstało rosarium, wybudowano ozdobne mostki, ławki, pergole, muszlę koncertową i pięknie zdobioną secesyjną altanę.
Wejście do parku zdobiła aleja klonów srebrzystych. Sześć drzew stoi w Parku do dnia dzisiejszego. W pobliżu wejścia, w otoczeniu żywopłotu stał kamień z podobizną kanclerza Otto von Bismarcka. Dziś w tym samym miejscu znajduje się popiersie Stanisława Staszica, który w 1955 r. w 200 rocznicę urodzin został patronem parku, który odtąd nosi nazwę "Park Miejski im. Stanisława Staszica". Park zajmuje obszar 11,63 ha. Jest jednym z najstarszych istniejących parków miejskich w Wielkopolsce. Przed 1945 r. park uznawany był za najładniejszy ogród po wschodniej stronie Odry, w 1986 r. został wpisany do rejestru zabytków. Zabytkowy park jest miejscem spotkań i spacerów. W parku wykonano wiele prac rewitalizacyjnych, które nadały mu nowe oblicze.
Przy głównym wejściu do Parku zostało umieszczone stare i piękne odrestaurowane ogrodzenie pochodzące z dawnych zakładów Augusta Gruse. Jednym z etapów rewitalizacji było nasadzanie nowej roślinności oraz budowa placu zabaw dla najmłodszych pilan. Obecnie znajdują się w nim dwie fontanny, pierwsza z nich unosi się na wodzie w centralnej części parku, drugą odtworzono w północnej jego części. Dodatkowo fontanny są podświetlone, dzięki czemu stanowią ciekawą wizualną atrakcję również po zmroku. Przez zamontowanie iluminacji świetlnej w parku, został podkreślony niezwykły klimat tego miejsca. Niedawno do parku powróciła muzyka. "Parkowe Spotkania" to muzyczna propozycja na letnie, niedzielne popołudnia przygotowana przez Regionalne Centrum Kultury – Fabryka Emocji oraz Zespół Szkół Muzycznych im F. Chopina w Pile. Pod gołym niebem w Parku Miejskim koncertują znani muzycy oraz uczniowie i nauczyciele pilskiej szkoły muzycznej. Jeden z brzegów największego w parku stawu zamienia się w scenę, a przeciwległy brzeg, w tym również pobliskie ławki i altana zajmowane są przez słuchaczy.
Kolejny pilski park znajduje się na Wyspie. W latach 1976-1978, na bagnistej wyspie pomiędzy dwoma ramionami Gwdy, założono nowy park o powierzchni około 10 ha. Na wyspę nawieziono ponad 200 m³ ziemi, później zniwelowanej i odpowiednio ukształtowanej.
Dziś, nazywany „sercem Piły” Park na Wyspie, latem staje się centrum wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych. Organizowane są tu koncerty, festyn i imprezy sportowe. Plaża, palmy, nadmorski piasek, przystań kajakowa – to kolejna propozycja na wypoczynek na pilskiej Wyspie.
Park na Wyspie otoczony jest Gwdą, która jest największym, mierzącym 145,1 km, dopływem Noteci. Wypływa z łąk powyżej jeziora Wierzchowo koło Szczecinka, wpada do Noteci w miejscowości Ujście koło Piły. Piła znajduje się w dolnym biegu Gwdy. Rzeka wyznacza malowniczy szlak przez miasto. Jest idealnym miejscem dla amatorów spływów kajakowych.
Po rzece można popływać również tramwajem wodnym - Gordaliną, którego nazwa nawiązuje do dawnej nazwy zachodniej odnogi Gwdy opływającej pilską Wyspę.
Natura otoczyła Piłę wianuszkiem niewielkich, czystych jezior położonych wśród lasów. Najbardziej oblegane, nie tylko latem, jest krystalicznie czyste jezioro Płocie położone na północno-wschodnich krańcach miasta.
Zaplecze noclegowe Ośrodka Turystyczno - Wypoczynkowego Płotki, wypożyczalnie sprzętu pływającego sprawiają, że zakątek ten jest znany i lubiany, a organizowane tu obozy, kolonie i wczasy letnie są niezapomniane.
Na jeziorze znajduje się jedyną na świecie Pływająca Baza Nurkowa i Rehabilitacyjna. Głównym celem tego wyjątkowego miejsca jest rehabilitacja społeczna i ruchowa poprzez nurkowanie osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Z kolei pod wodą znajduje się wyjątkowy, podwodny park dinozaurów. Amatorów wycieczek rowerowych ucieszy fakt, iż nad jezioro z centrum miasta prowadzi ścieżka rowerowa.
Malowniczy krajobraz dostarcza wielu niezapomnianych wrażeń. To raj dla miłośników i obserwatorów przyrody. Idealne miejsce do badań przyrodniczych, które w rezerwacie mają stosunkowo długą tradycję.
Naprzeciw Rezerwatu Kuźnik znajduje się świetnie znany pilanom Zalew Koszycki - raj dla wędkarzy, którzy mogą sprawdzić tu swe umiejętności w licznych turniejach. Zalew Koszycki przyciąga także miłośników sportów wodnych np. windsurfingu, żeglarstwa.
W kompleksie leśnym nad jeziorem Piaszczystym znajduje się kolejny ośrodek wypoczynkowy zwany „Piaszczyste”. Duża, piaszczysta plaża z kąpieliskiem i restauracją przyciąga miłośników letniego odpoczynku. Miejsce to doskonale nadaje się na organizację wycieczek pieszych i rowerowych, a obfitość ryb przyciąga zapalonych wędkarzy .
Rezerwat krajobrazowy Kuźnik, chroniony od 1959 roku, położony jest w północno-zachodniej części miasta Piły, w obszarze przejściowym między Pojezierzem Pomorskim a Wielkopolską. Należy do najciekawszych i najcenniejszych przyrodniczo terenów z tego regionu. Obszar rezerwatu – 96 ha – podlega ochronie z uwagi na ciekawy krajobraz, utworzony przed wiekami w wyniku działalności lodowców. W jego skład wchodzą dwie rynny jezierne: jezioro Rudnickie, przez które przepływa rzeka Ruda i rynna Kuźnicka obejmująca niewielkie jeziora Kuźniczek oraz Mały i Duży Kuźnik. Między nimi znajduje się wzniesienie morenowe - Góra Cygańska, z której roztacza się rozległy widok zarówno na jezioro Rudnickie, jak i na Kuźnik. Nazwa rezerwatu nawiązuje do historii tego miejsca – osady „Kuźnica Pilska” – w której funkcjonowała między innymi kuźnica bazująca na miejscowym surowcu – rudzie darniowej. Obecnie po osadzie pozostało niewiele śladów, chociaż jeszcze przed II wojną światową funkcjonowało tutaj między innymi kilka folwarków, cegielnie i browar. Do dzisiaj odnaleźć można pozostałości cmentarza oraz resztki zabudowań.
Rezerwat ze względu na niezwykle interesujący kompleks zróżnicowanego środowiska, od jezior przez torfowiska, bór bagienny, łęgi, olsy, dąbrowy, aż po suche bory sosnowe, jest miejscem występowania rzadkich gatunków roślin (lądowych i wodnych) i zwierząt, zwłaszcza ptaków i nietoperzy. Wprawny obserwator dostrzeże być może perkoza pływającego wśród zarośli, dzięcioła czarnego, zielonego czy zimorodka.
Kuźnik to doskonałe miejsce dla spragnionych odpoczynku z dala od zgiełku cywilizacji. Malowniczy krajobraz leśno-jezierny, udostępniany przez cały rok, z oznakowanym systemem szlaków turystycznych, wiodących przez najciekawsze fragmenty i zakamarki rezerwatu, dostarcza wielu niezapomnianych wrażeń. To raj dla miłośników i obserwatorów przyrody, amatorów i tych bardziej zorientowanych. Idealne miejsce do prowadzenia badań przyrodniczych, które w rezerwacie mają stosunkowo długą tradycję.
Kuźnica Pilska to nazwa dawnej osady przemysłowej, położonej w dolinie rzeczki Rudy, na północ od Piły. Początek datowany na przełom XVI i XVII dała osadzie huta, w której wyrabiano żelazo z rud darniowych (stąd pochodzi nazwa rzeczki i Jeziora Rudnickiego). Wieś rozrastała się, pojawiały się kolejne zakłady przemysłowe, z których najokazalszym był browar. Budynek browaru nie przetrwał zawieruchy wojennej, ale jego piwnice zachowały się i stały się zimowiskiem nietoperzy, których liczenie odbywa się regularnie od 2002 r. Dzięki staraniom m.in. Pilskiego Klubu Przyrodników obiekt został uporządkowany. Pilski Klub aktywnie działał również w kwestii objęcia obiektu ochroną rezerwatową.
Ostatecznie 23 stycznia 2015 r. ukazało się zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu w sprawie uznania za rezerwat przyrody pozostałości Browaru Kuźnickiego w Pile.
Tym samym Piła zyskała kolejny rezerwat przyrody - "Nietoperze w Starrym Browarze" (zajmujący ok 1 ha powierzchni) - jedno z najcenniejszych w Wielkopolsce i ważne w skali kraju zimowisk nietoperzy.
Zimują tu przedstawiciele aż ośmiu gatunków: nocka dużego, nocka Bechsteina, nocka łydkowłosego, nocka Natterera, nocka rudego, nocka wąsatka, gacka brunatnego i mopka.
Znaczna część miasta zakwalifikowana została do obszarów Natura 2000, w tym obszar „Puszcza nad Gwdą”
(obszar specjalnej ochrony ptaków) oraz obszaru specjalnej ochrony siedlisk („Ostoja Pilska”).